Рабочий визит Касым-Жомарта Токаева в город Актау начался с совещания по социально-экономическому развитию Мангистауской области.
Наряду с другими важными вопросами, требующим решения, в выступлении президента был назван высокий уровень инфляции, что ведет к быстрому росту цен на продовольственные товары.
Почти 80% продуктов питания импортируется. При этом дефицит емкости овощехранилищ достигает 50 тыс. тонн, что является самым высоким значением по стране. Проблему необходимо решать в приоритетном порядке. Соответствующие механизмы для этого имеются — Правительством разработана Дорожная карта по строительству овощехранилищ. Для сдерживания роста цен на продукты питания нужно создавать цивилизованные торговые площадки с широким доступом к сельхозпродукции. Поручаю акимату обеспечить строительство коммунального и оптового рынков в Актау, — заявил глава государства.
Наряду с этим Касым-Жомарт Токаев указал на необходимость возобновления деятельности Бейнеуского зернового терминала, который находится в состоянии банкротства. По его мнению, это позволит полностью обеспечить регион мукой и кормами и создать 200 новых рабочих мест. Для решения этой задачи акимату области и СПК поручено принять меры по снижению цен на продовольственные товары, включающие развитие торговой инфраструктуры, заключение долгосрочных контрактов с производителями из других регионов.
Президент подробно остановился на одной из актуальных проблем области — недостаточном обеспечении жителей качественной питьевой водой. Глава государства подчеркнул, что в регионе значительные средства идут на строительство дорогостоящих объектов и другие цели, которые также значимы, но не важнее решения проблем с водообеспечением.
В своем Послании я поручил построить опреснительный завод в поселке Кендерли. Правительство совместно с фондом «Самрук-Казына» должно до конца 2024 года запустить завод. Не решена проблема с обеспечением доступа к качественной питьевой воде в сельской местности. В области 12 сел, или 20% от общего количества сельских населенных пунктов, не обеспечены питьевой водой. В этом году планируется обеспечить питьевой водой только 4 села. Это очень низкие темпы. Поручаю акимату региона до конца следующего года обеспечить питьевой водой все 12 сел, — сказал Президент.
Глава государства отметил, что к 2025 году потребность в воде вырастет. В связи с этим для решения проблемы с водообеспечением города Актау он поручил Правительству и акимату региона в срочном порядке разработать Оперативный план мероприятий по модернизации комплекса «МАЭК-Казатомпром». Касым-Жомарт Токаев также подверг критике затягивание из-за непрофессионализма чиновников реализации проекта по увеличению мощности опреснительного завода «Каспий» и рост его стоимости. Президент дал поручение до конца следующего года завершить проект.
Касым-Жомарт Токаев высказал свою позицию по проблеме засухи, приведшей к массовому падежу скота в регионе. Глава государства раскритиковал медлительность чиновников при оказании помощи нуждающимся фермерам. По его словам, выделенные для стабилизации средства дошли до адресатов с опозданием из-за бесконечной бумажной волокиты в областном акимате и уполномоченном министерстве.
Размер субсидий, выделяемых на бурение скважин, был сокращен с 80% до 50%. Правительству нужно пересмотреть это решение и увеличить до 80% объемы возмещения средств для Мангистауской и Кызылординской областей. Уполномоченное министерство должно внести научно обоснованные предложения по развитию сельского хозяйства в пустынных районах. Изучите передовой международный опыт, особенно опыт Израиля, — заметил Касым-Жомарт Токаев.
В качестве одной из актуальных проблем области Президент назвал высокий уровень браконьерства в рыбной отрасли. При этом он подчеркнул, что одними мерами преследования ее невозможно решить. Глава государства считает важным создать благоприятные условия для предприятий по выращиванию и переработке рыбы.
Қасым-Жомарт Тоқаевтың Маңғыстау облысына жұмыс сапары өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөнінде кеңес өткізуден басталды.
Президент өз сөзінде Қазақстанды экономикалық және рухани-мәдени тұрғыдан дамытуда өңірдің рөлі зор екенін атап өтті.
Президент инфляция деңгейінің жоғары екенін және азық-түлік тауарларының бағасы тез қымбаттап жара жатқанын келесі бір маңызды мәселе ретінде атап өтіп, аталған проблеманы шешу қажеттігін айтты.
– Азық-түліктің 80 пайызға жуығы импортталады. Осы ретте, 50 мың тонна көкөніс сыятын қоймалардың тапшылығы байқалады. Бұл еліміз бойынша ең жоғары көрсеткіш. Аталған мәселені маңыздылығына қарай шешу қажет. Ол үшін тиісті механизмдер бар. Осыған қатысты Үкімет Көкөніс қоймаларының құрылысы жөніндегі жол картасын әзірледі. Азық-түлік бағасының қымбаттауын тоқтату үшін ауыл шаруашылығы өнімдеріне толық қол жетімді әрі ретке келтірілген сауда алаңдарын ашу керек. Әкімдікке Ақтау қаласында коммуналды және көтерме базарларды салуды тапсырамын, – деді Мемлекет басшысы.
Сонымен қатар Президент банкрот жағдайында тұрған Бейнеу астық терминалының жұмысын қайта қалпына келтіру қажеттігін жеткізді. Оның пікірінше, бұл өңірді ұнмен және жеммен толық қамтамасыз етіп, 200 жаңа жұмыс орнын ашуға мүмкіндік береді. Осы міндеттерді шешу үшін Қасым-Жомарт Тоқаев облыс әкімдігі мен Әлеуметтік кәсіпкерлік корпорацияға азық-түлік тауарларының бағасын төмендету, сауда инфрақұрылымын дамыту шараларын қабылдауды, өзге аймақтардың өндірушілерімен ұзақмерзімді шарттар жасауды тапсырды.
Президент облыстағы өзекті проблемалардың бірі – өңір тұрғындарының сапалы ауызсумен толық қамтамасыз етілмеуіне арнайы тоқталды. Қасым-Жомарт Тоқаев өңірде қыруар қаржының түрлі қымбат ғимараттар салуға және басқа да мақсаттарға жұмсалып жатқанын атап өтті. Оның айтуынша, бұл да керек, бірақ, ешқайсысы судан маңызды емес.
– Мен Жолдауымда Кендірлі елді мекенінде су тұшыту зауытын салуды тапсырған болатынмын. Үкімет «Самұрық-Қазына» қорымен бірлесіп, 2024 жылдың соңына дейін зауытты іске қосуы керек. Ауылдық жерлер әлі күнге дейін сапалы ауызсуға мұқтаж. Облыстағы 12 елді мекенде, яғни ауылдардың 20 пайызында ауызсу жоқ. Биыл 4 ауылға ғана су жеткізу жоспарланған. Бұл жұмыстың қарқыны өте баяу. Әкімдікке келесі жылдың соңына дейін осы 12 ауылдың бәріне таза су беруді тапсырамын, – деді Президент.
Мемлекет басшысы 2025 жылға қарай суға деген сұраныс арта түсетініне тоқталды. Ақтау қаласын сумен қамтамасыз етуге қатысты бұл мәселені шешу үшін Мемлекет басшысы Үкімет пен өңір әкімдігіне «МАЭК-Қазатомөнеркәсіп» кешенін жаңғырту жөніндегі іс-шаралардың шұғыл жоспарын әзірлеуді тапсырды. Қасым-Жомарт Тоқаев шенеуніктердің біліксіздігінен «Каспий» су тұшыту зауытының қуатын арттыру жобасының жүзеге асырылуы созбалаңға салынып кеткенін және жобаның құны көтерілгенін сынға алды. Президент жыл соңына дейін аталған жобаны аяқтауды тапсырды.
Қасым-Жомарт Тоқаев өңірде жаппай мал шығынына алып келген қуаңшылық мәселесіне қатысты көзқарасын білдірді. Мемлекет басшысы мұқтаж фермерлерге көмек көрсету кезінде шенеуніктердің сылбырлығын сынға алды. Оның айтуынша, облыс әкімдігі мен құзырлы министрлік қайта-қайта қағазын түгендеп, құжатын реттеп отырғанда ахуалды тұрақтандыру үшін резервтен бөлінген тиісті қаражат қиналған шаруаларға мезгілінде жетпеген.
– Құдық қазуға бөлінетін субсидия 80-нен 50 пайызға дейін қысқарған болатын. Үкіметке бұл шешімді қайта қарауды тапсырамын. Маңғыстау және Қызылорда облыстары үшін өтемақы мөлшерін қайтадан 80 пайызға дейін көбейту қажет. Құзырлы министрлік шөлді аймақта ауыл шаруашылығын дамыту үшін ұсыныс енгізсін. Оның ғылыми негізі болуы шарт. Халықаралық озық тәжірибені, соның ішінде Израильдің тәсілін зерттеңіздер, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Президент заңсыз балық аулау әрекеттерінің көбейіп кеткенін тағы бір өзекті проблема ретінде атады. Осы ретте, Мемлекет басшысы мұның қудалаумен ғана шешілмейтінін айтты. Қасым-Жомарт Тоқаев балық өсіріп, оны өңдейтін кәсіпорын құруға қолайлы жағдай жасау керек деп есептейді.